Chủ nghĩa Mác đã vạch ra những nguyên tắc lý luận, những phương pháp luận khoa học đúng đắn nhằm góp phần nhận thức và cải tạo thế giới, tìm ra phương pháp cho cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, các dân tộc bị áp bức và loài người tiến bộ để giải phóng khỏi ách nô lệ, áp bức, bóc lột, bất công, nhằm xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn. Là một khoa học, chủ nghĩa Mác - Lênin không phải là học thuyết "đóng", mà yêu cầu phải được vận dụng, phát triển trong thực tiễn đời sống hiện thực.

      Là người Việt Nam yêu nước, trên đường tìm đường cứu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh giác ngộ chủ nghĩa Mác - Lênin bắt đầu từ khi đọc và hiểu bản Sơ thảo lần thứ nhất Những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin. Nghiên cứu Luận cương của Lênin, Người khẳng định: Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản. Từ những năm 20 của thế kỷ XX, chủ nghĩa Mác - Lênin thâm nhập vào Việt Nam. Người có công truyền bá, đào tạo và gieo hạt giống đầu tiên của hệ tư tưởng cách mạng và khoa học ấy vào Việt Nam là Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Người đã dày công chuẩn bị trực tiếp những tiền đề lý luận, tư tưởng, tạo ra bước ngoặt trong cách mạng Việt Nam, đánh dấu bằng sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam (3-2-1930) mà Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Đảng là cương lĩnh đầu tiên của Đảng. Từ đó, Đảng Cộng sản Việt Nam mới đề ra được đường lối chiến lược đúng, mới có được năng lực xác định phương hướng, tìm ra bước đi, vạch được phương pháp cách mạng và vận dụng nghệ thuật lãnh đạo một cách khoa học qua mỗi thời kỳ lịch sử.

      Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin từ một nhà yêu nước rồi trở thành người cộng sản. Điều đó khẳng định, chủ nghĩa Mác - Lênin là một trong những nguồn gốc quan trọng để hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là một thể thống nhất, không thể tách rời. Tuy nhiên, không thể lấy tư tưởng Hồ Chí Minh để thay thế chủ nghĩa Mác - Lênin, bởi vì chủ nghĩa Mác - Lênin là một học thuyết có hệ thống, học thuyết bền vững, không ngừng được bổ sung, phát triển. Bản thân tư tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận tiếp nối trong hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, sáng tạo và phát triển trên thực tiễn của cách mạng Việt Nam trong thời đại mới.

       Bằng bản lĩnh và trí tuệ siêu việt, trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã không áp dụng nguyên xi chủ nghĩa Mác - Lênin vào xã hội Việt Nam. Với nhận thức, "Mác đã xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử, nhưng lịch sử nào? Lịch sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân loại"^(1).. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghiên cứu, vân dụng sáng tạo và giải quyết thành công nhiều vấn đề lớn, cơ bản, quan trọng của cách mạng Việt Nam (như mối quan hệ giữa giai cấp và dân tộc; việc gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu, kém phát triển; vấn đề dân tộc và quyền tự quyết ở Việt Nam; về Đảng và xây dựng Đảng Công sản Việt Nam...). Những đóng góp của Hồ Chí Minh đã bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin. Có thể khẳng định rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ tấm gương tuyệt vời về lòng trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, mà Người còn là tấm gương tuyệt vời về sự vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh đặc thù của Việt Nam. Chính vì chủ nghĩa Mác - Lênin được Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng uyển chuyển, sáng tạo mà cách mạng Việt Nam giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác - những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử trọng đại trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, của công cuộc tìm đường khai phá đầu tiên chưa có tiền lệ trong lịch sử, để đưa một đất nước lạc hậu, kém phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội.

      Hiện nay, có một số người nhận định không đúng về mục tiêu và con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội do Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và nhân dân Việt Nam đã chọn. Có một số ý kiến cho rằng, Hồ Chí Minh đã chọn sai, và theo họ hệ lụy của việc đó khiến cho đất nước Việt Nam lâm vào nhiều cuộc chiến tàn khốc không cần thiết; rằng, vì mục tiêu và con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn không đúng, cho nên đất nước Việt Nam mới tiến chậm trong khi tiềm lực, tiềm năng của đất nước rất lớn, nếu chọn đúng mục tiêu và con đường (theo họ là mục tiêu và con đường tư bản chủ nghĩa) thì dân tộc Việt Nam sẽ sớm sánh vai với các cường quốc năm châu…Nhưng thực tế ngay từ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, Việt Nam đã kiểm nghiệm tất cả các mục tiêu và con đường phát triển. Các phong trào đó thất bại nhanh chóng, thất bại không phải chỉ vì Việt Nam chỉ có vũ khí thô sơ, phương pháp tác chiến thua kém so với sức mạnh xâm lược Pháp, mà chủ yếu thất bại là do các phong trào yêu nước đó không đi đúng đường.

      Thực tiễn lịch sử cho thấy, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã được thử thách trong thực tiễn khắc nghiệt của cách mạng Việt Nam; những thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc và sự nghiệp đổi mới hơn 30 năm qua là thắng lợi của sự vận dụng sáng tạo và phát triển lên tầm cao mới của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Điều đó đủ để khẳng định, chúng ta tiếp tục kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong quá trình đổi mới, mở cửa, hội nhập để thực hiện bằng được mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đảng ta thật sáng suốt khi khẳng định lại trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011): "Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động… Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; là di sản tư tưởng và lý luận vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi"⁽²⁾, muốn giành được thắng lợi, "Trước hết, phải chú trọng xây dựng Đảng về chính trị. Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam"⁽³⁾. Trên tinh thần đó, trong quá trình đổi mới, Đảng ta đẫ bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trên một loạt vấn đề lý luận cơ bản như các vấn đề: toàn cầu hóa; lựa chọn con đường phát triển của cách mạng Việt Nam; về sở hữu tư liệu sán xuất; phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân; công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng...

      Nhìn lại hơn 30 năm đổi mới, từ những thành tựu cũng như những hạn chế, khuyết điểm, chúng ta càng thấm thía rút ra bài học sâu sắc rằng: Trong quá trình đổi mới phải chủ động, không ngừng sáng tạo trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo và phát triển Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, vận dụng kinh nghiệm quốc tế phù hợp với Việt Nam.

      Đối với nước ta, đổi mới là yêu cầu bức thiết của sự nghiệp cách mạng, là vấn đề có ý nghĩa sống còn. Quá trình đổi mới, bên cạnh những cơ hội, luôn xuất hiện những vấn đề mới, những khó khăn, thách thức mới, đòi hỏi Đảng, Nhà nước và nhân dân phải chủ động, không ngừng sáng tạo.

       Đổi mới không phải là từ bỏ mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, mà là làm cho chủ nghĩa xã hội được nhận thức đúng đắn hơn và được xây dựng có hiệu quả hơn. Xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh ngày nay là một sự nghiệp vô cùng khó khăn, phức tạp và lâu dài, nhưng đó là con đường hợp quy luật để có một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Sự nghiệp cách mạng đó đòi hỏi Đảng, Nhà nước và nhân dân ta phải kiên định, kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

      Đổi mới không phải là xa rời Chủ nghĩa Mác-Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, mà là nhận thức đúng, vận dụng và không ngừng phát triển sáng tạo học thuyết, tư tưởng đó, lấy đó làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng, làm cơ sở phương pháp luận quan trọng nhất để phân tích tình hình, hoạch định và hoàn thiện đường lối đổi mới. Kế thừa, phát huy truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, vận dụng kinh nghiệm quốc tế phù hợp với Việt Nam.

      Như vậy, kiên định và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đồng nghĩa với việc chúng ta kiên quyết bảo vệ nền tảng tư tưởng trước sự chống phá điên cuồng của các thế lực phản động, thù địch; tiếp tục khẳng định tính thống nhất biện chứng giữa chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng HHồ Chí Minh; bảo đảm cho Đảng ta "là đạo đức", "là văn minh", luôn xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc; là cơ sở để cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn hơn trong chặng đường tiếp theo, sớm đưa nước ta, dân tộc ta sánh vai cùng các cường quuóc trên thế giới như ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu./.

--------------------------------------
(1) Hồ Chí Minh, Toàn tập, t 1. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2011, tr 509-510;

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2011, tr 88,

 (3).Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội 2016, tr 46.