Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Kon Trang Long Loi, huyện Đăk Hà

Thứ hai - 17/10/2022 11:13

Tác giả bài viết: Ths. Ngô Thị Thúy Mai - Giảng viên khoa Xây Dựng Đảng

Thôn Kon Trang Long Loi với tổng diện tích tự nhiên 45 ha, trong đó, đất ở 08 ha, đất trồng cây công nghiệp (cà phê, bời lời) là 35,3 ha, đất nông nghiệp (ruộng lúa) 0,7 ha. Thôn Kon Trang Long Loi cách trung tâm huyện huyện Đăk Hà khoảng 2 km, là thôn DTTS duy nhất của thị trấn Đăk Hà; phía Đông giáp tổ dân phố 2A, phía Tây giáp lòng hồ thủy điện Plêi Krông, phía Nam giáp xã Hà Mòn và lòng hồ thủy điện Plêi Krông, phía Bắc giáp lòng hồ thủy điện Plêi Krông và suối Đăk Ui. Hiện nay, toàn thôn có 135 hộ gia đình với 809 nhân khẩu. Trong đó, người Kinh có 12 hộ, 43 nhân khẩu; hộ nghèo 40 hộ (chiếm 29,62%0 và hộ cận nghèo 19 hộ (chiếm 14,07%). Nhân dân trên địa bàn thôn chủ yếu sống bằng nghề nông. Mặc dù, đời sống còn gặp nhiều khó khăn nhưng nhân dân thôn Kon Trang Long Loi luôn lưu giữ các giá trị bản sắc văn hóa trong sinh hoạt cộng đồng, hộ gia đình như làm rượu ghè, dệt thổ cẩm, đan lát dụng cụ phục vụ sản xuất, sinh hoạt gia đình (gùi, giỏ…); chế biến và sử dụng các loại thực phẩm sẵn có trong tự nhiên hoặc người dân sản xuất được mang đặc trưng riêng (cơm lam, gà địa phương, cá sông nướng trên than củi, trong ống lồ ô, các loại củ, quả, rau rừng…); các hoạt động văn hóa như cồng chiêng, múa xoang và một số lễ hội truyền thống (lễ nước giọt, lễ mừng lúa mới, lễ mừng nhà rông mới, lễ mừng nhà mới,...) luôn được nhân dân bảo tồn và phát huy.
Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Kon Tum nói chung, huyện Đắk Hà nói riêng hoạt động du lịch ngày càng phát triển, đặc biệt là mô hình du lịch sinh thái (cộng đồng), du lịch trải nghiệm (homestay) ngày càng tăng.
Thực hiện Nghị quyết Đảng bộ huyện Đăk Hà lần thứ V (nhiệm kỳ 2015-20200; Kế hoạch số 50/KH-HU ngày 03/7/2017 của Ban Thường vụ Huyện ủy Đăk Hà về thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Ngày 30/12/2020, UBND huyện Đăk Hà ban hành Kế hoạch số 209/KH-UBND về “Tổ chức Lễ ra mắt làng du lịch cộng đồng thôn Kon Trang Long Loi và ngày hội văn hóa các dân tộc huyện Đăk Hà năm 2021” góp phần đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững, xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy kinh tế-xã hội ngày càng phát triển.
Ngày 31/12/2020, UBND thị trấn Đăk Hà ban hành Quyết định số 359/QĐ-UBND về “việc thành lập Ban quản lý du lịch cộng đồng thôn Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà”, ban hành quy chế hoạt động của Ban quản lý du lịch cộng đồng thị trấn Đăk Hà; Quyết định số 360/QĐ-UBND về “việc thành lập Tổ hợp tác du lịch cộng đồng thôn Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà” và quy chế hoạt động của Tổ hợp tác du lịch cộng đồng. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động nhân dân trong thôn xây dựng làng du lịch cộng đồng, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc mình, tạo dựng hình ảnh, thương hiệu du lịch mang đặc trưng riêng. Qua đó, thu hút du khách và các doanh nghiệp đến tham quan, đầu tư xây dựng phát triển dịch vụ du lịch tại thôn Kon Trang Long Loi nói riêng, huyện Đăk Hà nói chung.
Trong những năm qua, công tác bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa, nhất là công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch trong việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế -xã hội trên địa bàn thôn Kon Trang Long Loi có nhiều khởi sắc. Phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa ngày càng lan rộng, nhiều hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan được người dân từng bước được bãi bỏ; đời sống văn hóa không ngừng được cải thiện; thực hiện nếp sống văn minh, thực hành tiết kiệm trong việc cưới, việc tang, lễ hội; đảm bảo trật tự kỷ cương xã hội, xây dựng môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, phong phú, giàu bản sắc văn hóa dân tộc góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của huyện nhà.
Thực hiện Nghị quyết số 11/2017/NQ-HĐND, ngày 15/12/2017 của Hội đồng nhân dân huyện Đăk Hà “về việc phê duyệt kế hoạch bảo tồn, phát huy di sản văn hóa các dân tộc thiểu số huyện Đăk Hà, giai đoạn 2018-2021”, UBND huyện Đăk Hà đã hỗ trợ 01 bộ cồng chiêng cổ cho thôn Kon Trang Long Loi. Đến nay, trên địa bàn thôn có 03 bộ cồng chiêng (trong đó 02 bộ cồng chiêng của cá nhân, 01 bộ của tập thể); 02 đội cồng chiêng (01 đội cồng chiêng người lớn và 01 đội cồng chiêng thanh thiếu niên); có 03 nghệ nhân biết chỉnh chiêng. Trong thời gian qua, huyện Đăk Hà đã mở 01 lớp truyền dạy nghệ thuật chỉnh chiêng cho 10 em thanh thiếu niên tại thôn; 01 lớp truyền dạy nghệ thuật cồng chiêng xoang cho thế hệ trẻ tại thôn, thu hút 35 em thanh, thiếu niên, nhi đồng tham gia.
Công tác quản lý, tổ chức và phục dựng lễ hội dân gian của người Bana Rơ Ngao như lễ nước giọt, lễ mừng lúa mới, lễ mừng nhà rông mới, lễ mừng nhà mới, lễ thổi tai, lễ trỉa lúa, lễ bỏ mả…đảm bảo tính nguyên vẹn và chứa đựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống, thẩm mỹ nghệ thuật, tín ngưỡng, tôn giáo của người dân trong thôn.
Văn hóa nghệ thuật dân gian với các loại hình phong phú và đặc sắc như múa xoang, hát dân ca, hát kể sử thi,...được bà con lưu truyền, gìn giữ, trở thành những giá trị văn hóa độc đáo, thu hút khách du lịch. Một số nhạc cụ truyền thống như đàn Tơrưng, đàn Klong put, đàn Ting ning, đàn Đingjon, đàn Prokot, đàn Đôngh… được các nghệ nhân chế tác và sử dụng thành thạo. Huyện thành lập Câu lạc bộ văn hóa dân gian, có 51 thành viên với các nghệ nhân nhiều kinh nghiệm góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống.
Đối với đồng bào Bana Rơ Ngao, nghề dệt thổ cẩm đã có từ lâu đời và nổi tiếng với những trang trí hoa văn tinh tế. Trên địa bàn thôn hiện có 5 nghệ nhân dân gian dệt vải, am hiểu văn hóa truyền thống dân tộc và có khả năng truyền dạy cho thế hệ trẻ. Thời gian qua, huyện đã mở lớp dệt thổ cẩm cho 15 em thanh thiếu niên tại thôn, góp phần gìn giữ nghề truyền thống của nhân dân. Dệt thổ cẩm không chỉ là sản phẩm nhằm phục vụ gia đình và cộng đồng, mà từng bước trở thành sản phẩm hàng hóa, thu hút du khách tìm hiểu, trải nghiệm thực tế trong các chuyến tham quan. Một số nghề truyền thống khác như đan lát, đẽo thuyền độc mộc, tạc tượng gỗ, rèn,...luôn được nhân dân trong thôn duy trì, bảo tồn và truyền dạy cho thế hệ sau.
Văn hóa ẩm thực phong phú, đặc sắc của người dân trong thôn cũng là một trong những điểm hấp dẫn khách du lịch, đó là sự dân dã, nguyên vị và mang đậm dấu ấn của núi rừng như rượu ghè, cơm lam, gà nướng, thịt hun khói, cá sông nướng trên than củi và trong ống lồ ô, các loại củ, quả, rau rừng...Cách chế biến, cách dùng nguyên liệu, sử dụng gia vị, cách thưởng thức món ăn, không gian thưởng thức...mang đến cho du khách những cảm giác thú vị khi đến du lịch tại thôn Kon Trang Long Loi.
Hiện nay, hoạt động du lịch cộng đồng Kon Trang Long Loi đã thu được kết quả đáng khích lệ với 02 tổ hợp tác du lịch, 04 tổ nhóm ngành nghề, hơn 35 hộ tham gia hoạt động du lịch cộng đồng, 13 hộ homestay cung cấp nơi lưu trú và phục vụ ăn uống cùng các hộ tham gia tổ cung cấp dịch vụ như tiếp đón và hướng dẫn viên, cho thuê thuyền độc mộc, đội văn nghệ; tổ xe ôm; tổ cung cấp sản phẩm hàng hóa, nông thủy sản địa phương... Cuối năm 2019, với sự hỗ trợ của huyện cùng với sự đầu tư của doanh nghiệp (Công ty cổ phần thực phẩm Bazana) theo phương châm “nhân dân làm, doanh nghiệp đầu tư, nhà nước hỗ trợ”, vườn hoa thôn Kon Trang Long Loi đã được triển khai thực hiện bên lòng hồ thủy điện Plây Krông với tổng diện tích khoảng 5000m². Từ năm 2020 đến nay, các hoạt động vui chơi tại vườn hoa cùng các hoạt động du lịch trải nghiệm khác trên lòng hồ thủy điện Plêi Krông đã thu hút hàng ngàn du khách đến tham quan, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hàng chục lao động trong thôn.
Đồng hành cùng người dân Kon Trang Long Loi phát triển du lịch cộng đồng, Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Đăk Hà và UBND Thị trấn Đăk Hà còn hỗ trợ xây dựng website, bản đồ du lịch số, trong đó hệ thống hóa các homestay, điểm du lịch, nhà hàng, dịch vụ vận chuyển nhằm quảng bá hình ảnh, kích cầu du lịch. Sau hơn 2 năm triển khai thực hiện, diện mạo thôn Kon Trang Long Loi thay đổi đáng kể, thu nhập của người dân cũng tăng lên nhờ hoạt động du lịch cộng đồng góp phần quan trọng vào việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa và bảo vệ cảnh quan sinh thái, môi trường tự nhiên. Nhiều năm trước, ít ai biết đến thôn Kon Trang Long Loi, nhưng những năm gần đây Kon Trang Long Loi đã trở thành điểm nhấn du lịch của thị trấn Đăk Hà, là điểm đến hấp dẫn du khách gần xa.
Tuy nhiên, công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch trên địa bàn thôn Kon Trang Long Loi đang còn gặp nhiều khó khăn như lực lượng phục vụ, hướng dẫn viên du lịch còn thiếu và yếu về chuyên môn, chưa đáp ứng được yêu cầu về thông tin cho khách du lịch khi đến tham quan. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong khai thác, phục vụ du lịch còn hạn chế. Các hoạt động trải nghiệm về văn hóa truyền thống chưa được khai thác hiệu quả. Đời sống nhân dân trong thôn còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao, trình độ dân trí còn thấp, nguồn ngân sách đầu tư cho hoạt động văn hóa - du lịch còn thiếu,…
Để tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch trên địa bàn huyện Đăk Hà nói chung và thôn Kon Trang Long Loi nói riêng, cần triển khai mạnh mẽ và đồng bộ một số giải pháp sau:
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia bảo vệ di sản văn hóa, phát huy tinh thần dân chủ và nâng cao vai trò tự quản của cộng đồng dân cư (đặc biệt vai trò của già làng, những người có uy tín,…); phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái gắn với khai thác lòng hồ thủy điện Plêi Krông và du lịch trải nghiệm di sản văn hóa cộng đồng.
- Phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum kiểm kê, thống kê, đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc trên địa bàn huyện Đăk Hà; xây dựng kế hoạch đầu tư cụ thể từng năm và trong thời giai tới để tôn tạo các di tích lịch sử - văn hoá của huyện nói chung, thôn Kon Trang Long Loi nói riêng, tiếp tục sưu tầm hiện vật để trưng bày tại Phòng Truyền thống của huyện.
- Hàng năm, tổ chức liên hoan, giao lưu văn hoá - nghệ thuật giữa các dân tộc; thường xuyên tổ chức hội thi chế tác nhạc cụ dân tộc, liên hoan cồng chiêng, các nghề thủ công truyền thống như rèn, đan lát, dệt thổ cẩm... Qua đó, quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của địa phương đến với nhân dân trong và ngoài tỉnh.
- Chú trọng lồng ghép các nội dung xây dựng đời sống văn hóa trong các phong trào thi đua, đẩy mạnh tuyên truyền, kiên quyết phản bác các hành vi phản văn hóa, lệch chuẩn về văn hóa, lên án mạnh mẽ các tệ nạn như ma túy, mại dâm, rượu bia, đánh bạc, cá độ... gây bức xúc trong dư luận xã hội.
- Thu hút các doanh nghiệp tham gia hợp tác đầu tư vào xây dựng làng du lịch văn hóa cộng đồng Kon Trang Long Loi nói riêng và du lịch huyện Đăk Hà nói chung nhằm đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS gắn với phát triển kinh tế - xã hội.
Đảng ta xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu và là động lực của sự phát triển. Trong thời đại toàn cầu hoá, đã và đang đặt ra những thách thức lớn đối với yêu cầu giữ gìn giá trị bản sắc văn hóa dân tộc, nhất là văn hóa của đồng bào các DTTS. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống trên địa bàn huyện Đăk Hà nói chung và thôn Kon Trang Long Loi nói riêng không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn và phát huy các di sản đảm bảo “tính thống nhất trong đa dạng” về văn hoá, mà còn có ý nghĩa chính trị-xã hội vô cùng sâu sắc, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Đảng Cộng sản Việt Nam , Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, H.2021
- Quyết định số 1270/QĐ- TTg ngày 27/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam đến năm 2020”.
- Quyết định số 3404/QĐ-BVHTTDL, ngày 22/12/2021 của Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch về phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2030”.
- Ủy ban nhân dân thị trấn Đăk Hà, “Báo cáo quá trình xây dựng làng du lịch cộng đồng thôn Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà, huyện Đăk Hà”.

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn